Dzwony były już znane w Chinach 2000 lat przed naszą erą, później w Egipcie, Indiach, Grecji, Rzymie i innych antycznych kulturach. Od najdawniejszych czasów służyły jako urządzenia sygnalizacyjne, używane były w rytuałach religijnych oraz służyły jako amulety ochronne (często wieszane na drzwiach lub szyjach zwierząt). W kościołach dzwony rozprzestrzeniały się w całej Europie stopniowo od VI do XI wieku. Z początku dzwony były wykuwane w odpowiedni kształt z jednego płaskiego kawałka metalu, dopiero później (po wynalezieniu odpowiedniej technologii) były odlewane z brązu. Jednak dopiero od około 800 roku naszej ery technologia odlewania metalu pozwoliła na produkcję dużych, melodyjnych dzwonów.
Dziś dzwony używane są powszechnie na całym świecie, nadal ostrzegają przed niebezpieczeństwami, tworzą religijną atmosferę i umilają nam życie swoim brzmieniem.
O pierwszych dzwonach w żegocińskiej parafii nic właściwie nie wiadomo. Przy drewnianym kościele postawionym w końcu XIII wieku stała z pewnością drewniana dzwonnica. Pierwsza wzmianka o wyglądzie żegocińskiej świątyni pochodzi z 1570 roku. Po wizytacji biskupiej zapisano wtedy, że przy kościele stoi dzwonnica z trzema dzwonami. Wiemy, że do dzisiejszych czasów pozostał tylko jeden z nich – „Urban”. Wizytator z 1618 roku pisał już o czterech dzwonach we wspomnianej dzwonnicy. Później musiano połączyć dzwonnicę z kościołem, gdyż wizytacja z 1748 roku wspomina, że dzwonnica stanowi całość z kościołem.
Kiedy stary, drewniany kościół rozebrano i wybudowano nowy, murowany, przeniesiono do niego wiele elementów, m. in. zabytkową tęczę z gotyckimi rzeźbami Pana Jezusa na Krzyżu, Matką Boską i św. Janem, rokokową ambonę. O tym, co stało się z żegocińskimi dzwonami tak wspomina kronika parafialna: „Gdy rząd austyjacki zabrał 2 dzwony w roku 1916 na cele wojny europejskiej pozostawiwszy tylko jeden, największy o średnicy 1 m 8 cm a o wadze 650 kg, jako starożytny, bo aż z 16 wieku pochodzący, postanowili parafjanie sprawić nowe dzwony bronzowe, odpowiednio sharmonizowane z pozostałym dzwonem. Kosztem jednego miljona dwieście sześćdziesiąt ośmiu tysięcy osiemset marek polskich (1268.800 Mp) wykonała odlewnia Karola Szwabego w Białej – dwa dzwony, jeden większy wagi 226 kg, ton C, a drugi mniejszy o wadze 146 kg o tonie Es. (Wielki dzwon ma ton as). Na większym ze sprawionych dzwonów znajduje się obraz św. Mikołaja i napis: Fundacja parafji Żegocina na pamiątkę wskrzeszenia Polski, na mniejszym dzwonie znajduje się obraz św. Józefa i napis: Fundacja parafji Żegocina na pamiątkę ocalenia podczas wojny 1914. Uroczystego poświęcenia dzwonów dokonał w dniu 30 lipca 1922 r. przewielebny ksiądz Alojzy Nalepa, katecheta i profesor gimnazjalny z Bochni, on też wypowiedział okolicznościowe kazanie, zaś sumę odprawił ks. Józef Orzeł katecheta w Zakopanem. W powyższej uroczystości wzięli udział podpisani na następnej stronicy: kx Aloinus Nalepa, cateheta gimn. Bochnia; ks. Joseph Orzeł – catach. schol pop in Zakopane; Ks. Wojciech Orzeł – katech. w Wieliczce; ks. Jan Kazim. Chmiel exp. w Kamionce małej; Szymon Piech – Łąkta górna; Gajewski Jan – Żegocina; Piechura Jan; Antoni Dudzic – Łąkta d.; Józef Mikulski – Łąkta górna; Kępa Piotr – Żegocina; Mikołaj Kozak – Bełdno; Józef Krawczyk – Łąkta górna; Tomasz Grabowski – Bełdno; Walenty Zięba – Rozdziele; Jakub Capura – Łąkta dolna; Marek Paruch – Rozdziele; Stanisław Wrona – Kierlikówka; Franciszek Mech – Kierlikówka; Józef Jachimczyk – Kierlikówka; Sebastyan Waligóra – Bełdno; Puchała Kazimierz – Łąkta dolna; Józef Nowak – Łąkta dolna; Szymon Mróz – Łąkta górna; Wawrzyniec Noszkiewicz – Żegocina; Józef Janiczek – Żegocina; Antoni Waligóra – Bełdno; ks. Jan Bach – proboszcz miejscowy; Ludwik Bach, brat Zakonu OO Cystersów w Mogile” (zachowano oryginalność zapisu).
Z powyższych informacji wynika, że gdzieś w mrokach historii „zniknął” jeden z dzwonów. Fakt jest taki, że gdy w latach 1927-1931 przebudowano kościelną wieżę, znalazły się w niej trzy dzwony. Nadejście kolejnej wojny znów przyniosło rabunek dzwonów. Dwa nowsze i mniejsze zostały przez niemieckich okupantów zrzucone i zabrane. W kościelnej wieży pozostał tylko jeden, ten najstarszy.
Tak było do roku 1967. Wtedy to na zamówienie żegocińskiej parafii odlewnia dzwonów Eugeniusza Felczyńskiego w Przemyślu wykonała dwa dzwony. Tak opisuje to kronika parafialna: „Jeden wagi 350 kg noszący imię „Maryja” na pamiątkę 1000-lecia chrztu Polski, drugi wagi 190 kg noszący imię „Wojciech” na pamiątkę 50-lecia kapłaństwa Ks. Wojciecha Białasa – proboszcza. Dzwony zostały przywiezione dnia 17.7.1967 do Żegociny. /…/ Dnia 3 września przybył Ks. Biskup Jerzy Ablewicz – Ordynariusz na godzinę 10-tą do Żegociny w towarzystwie Ks. Prałata Jana Rzepy – Kanoników Kapituły Tarnowskiej i dokonał konsekracji dzwonów. W tej uroczystości wzięło udział ponad 60 księży i ogromna liczba wiernych. Sumę odprawił Ks. Wojciech Białas obchodząc w tym dniu 50 – lecie kapłaństwa. Przybył Ks. dr Jan Dudziak – profesor i prefect Seminarium Duchownego w Tarnowie i Gerard Jajecznica – subdiakon z Seminarium Duchownego w Krakowie. Kazanie w czasie Mszy św. wygłosił Ksiądz Biskup Ordynariusz. Po nabożeństwie miała miejsce akademia”.
Zapisu tego dokonał ks. Wojciech Białas, który proboszczował w Żegocinie do 1982 roku. Od tego czasu zmieniło się tylko tyle, że nastąpiła zmiana w sposobie dzwonienia. Już nie kościelny, czy wyznaczeni dzwonnicy, ale urządzenia elektryczne wprawiają w ruch dzwony, które wydają głośny dźwięk, choć tłumiony przez zasłoniete metalowymi żaluzjami okna w kościelnej wieży. Pomimo tego słychać je daleko, oznajmujące zarówno radosne, jak i smutne wydarzenia w życiu kościoła katolickiego, a także wzywające na nabożeństwa.
Jesienią 2011 roku uległ uszkodzeniu dzwon „Maryja”, zamontowany w wieży kościoła w Żegocinie w 1966 roku. Jego serce wyszczerbiło spory kawałek wieńca. Dzwon przestał stroić i zaprzestano jego używania. Ksiądz proboszcz Leszek Dudziak, po konsultacji ze specjalistami, podjął decyzję o ściągnięciu dzwonu i zamówieniu nowego, do odlania którego wykorzystany zostanie materiał ze zdjętego dzwonu. Akcja zdejmowania ważącego prawie 300 kg dzwonu, przeprowadzona 24 kwietnia 2012 roku, była trudna, ale zakończyła się powodzeniem.
W niedzielę 5 sierpnia 2012 roku o godzinie 11.00 w kościele parafialnym w Żegocinie J.E. Ksiądz Biskup Dr Andrzej Jeż Ordynariusz Tarnowski dokonał w czasie Uroczystej Eucharystii poświęcenia nowych dzwonów, noszących imona: „Maria” oraz „Jan Paweł II”. Mniejszy dzwon – Jana Paweł II jest fundacją obecnego ks. proboszcza Leszka Dudziaka, większy –„Maria” zastępujący uszkodzony dzwon o tym samym imieniu – ufundowali parafianie. Informują o tym umieszczone na dzwonach napisy:
– Dzwon Jan Paweł II – „W I rocznicę beatyfikacji Papieża Polaka J. P. II i w 10 rocznicę pracy duszpasterskiej w Żegocinie ufundował mnie Ks. Proboszcz Leszek Dudziak. Anno Domini 2012„
– Dzwon „Maria” – „Powołały mnie do życia szlachetne i ofiarne serca parafian Żegociny na pamiątkę 1000-lecia Chrztu Polski staraniem Ks. Proboszcza Wojciecha Białasa. 996 – Żegocina – 1966. Ponownie zostałem przelany w roku 2012 staraniem parafian i ks. proboszcza Leszka Dudziaka”. Oba dzwony zostały odlane w Pracowni Ludwisarskiej Jan Felczyński – Piotr Olszewski w Przemyślu.
Źródła: C. Blajda „Żegocina dawna i wspólczesna”, „Liber Memorabilium in Żegocina”. Foto: O. Rosiek, T. Olszewski
