Sakrament ten jest przeznaczony nie tylko dla tych którzy znajdują się w ostatecznym niebezpieczeństwie śmierci. Odpowiednią porą na jego przyjęcie jest groźba utraty życia z powodu choroby lub starości. Jeśli chory po otrzymaniu sakramentu wróci do zdrowia, może w przyszłości, w przypadku kolejnej ciężkiej choroby, ponownie go przyjąć. Zalecane jest przyjmowanie go tuż przed ciężką operacją, a także przez osoby starsze, u których pogłębia się starość.

         Szafarzami namaszczenia chorych są tylko kapłani. Wierni powinni zachęcać chorych do przyjmowania tego sakramentu. Chorzy przygotowują się do jego przyjęcia z pomocą kapłan i całej wspólnoty kościelnej.

         Zasady udzielania sakramentu namaszczenia chorych ustala Konstytucja apostolska Sacramunctioneminfirmorum:

„Sakramentu namaszczenia chorych udziela się chorym, namaszczając ich na czole i dłoniach olejem z oliwek lub stosownie do okoliczności innym olejem roślinnym, należycie poświęconym, wymawiając tylko jeden raz następujące słowa: Przez to święte namaszczenie niech Pan w swoim nieskończonym miłosierdziu wspomoże ciebie łaską Ducha Świętego. Pan, który odpuszcza ci grzechy, niech cię wybawi i łaskawie podźwignie.”

Sakramentu namaszczenia chorych można udzielić:

• choremu przed operacją chirurgiczną, jeśli przyczyną operacji jest niebezpieczna choroba,
• osobie w podeszłym wieku, jeśli widać, że opuszczają ją siły fizyczne lub znajduje się w kalectwie, niedołęstwie. Osoba starsza może zawsze przystąpić do tego sakramentu,
• dzieciom można udzielić namaszczenia chorych jeśli osiągnęły taki poziom umysłowy, że ten sakrament może im przynieść pokrzepienie,
• choremu, który stracił przytomność lub używanie rozumu, jeśli istnieje prawdopodobieństwo, że jako wierzący prosiłby o to, gdyby był przytomny. Wynika stąd, że w zwyczajnej sytuacji ksiądz może udzielić sakramentu tylko wtedy, gdy zna tę osobę, która jest już nieprzytomna, lub ktoś w sposób odpowiedzialny mógłby zaświadczyć, że jest to osoba ochrzczona, praktykująca i na pewno pragnęłaby przyjąć sakramenty Kościoła w niebezpieczeństwie śmierci,
• w wielkim zgromadzeniu wiernych np. w czasie pielgrzymki, spotkania diecezjalnego, dni chorych dla danego miasta lub parafii, zjazdu stowarzyszeń chorych jednak pod warunkiem odpowiedniego przygotowania duszpasterskiego chorych mających przyjąć sakrament namaszczenia. W takim zgromadzeniu do sakramentu powinny przystąpić tylko osoby poważnie chore, kalecy, inwalidzi, osoby starsze wcześniej jednak należy dać im okazję do spowiedzi świętej.

Nigdy nie udziela się sakramentu namaszczenia umarłym. Ksiądz wezwany do chorego, który już umarł, tylko modli się za zmarłego aby uwolnił go od grzechów i przyjął do swego Królestwa. Jeśli istnieje poważna i uzasadniona wątpliwość, czy chory rzeczywiście już umarł można udzielić mu sakramentu namaszczenia warunkowo.

Skutki przyjęcia sakramentu namaszczenia chorych

• Szczególny dar Ducha Świętego – darem tym jest łaska umocnienia, pokoju i odwagi, by przezwyciężyć trudności związane z ciężkim stanem zdrowia. Pozwala on odnowić ufność i wiarę w Boga, a także umacnia przeciw pokusom szatana – pokusie zniechęcenia i trwogi przed śmiercią. Odpuszczone są także dzięki temu sakramentowi grzechy chorego.
• Zjednoczenie z męką Chrystusa–chory otrzymuje siłę i dar głębszego zjednoczenia z męką Chrystusa. Cierpienie zyskuje więc nowe znaczenie, stając się uczestnictwem w zbawczym dziele Jezusa.
• Łaska eklezjalna – przez celebrację tego sakramentu Kościół w komunii świętych wstawia się w intencji chorego. Chory natomiast dzięki łasce sakramentu przyczynia się do uświęcenia Kościoła i do dobra wszystkich, dla których Kościół cierpi.
• Przygotowanie do ostatniego przejścia – sakrament namaszczenia chorych dopełnia rozpoczęte przez chrzest dzieło upodobnienia się do misterium śmierci i Zmartwychwstania Chrystusa. Jest ostatnim w szeregu świętych namaszczeń wyznaczających etapy życia chrześcijanina. Otacza koniec ziemskiego życia jakby ochroną, zabezpieczającą chrześcijanina na ostatnią walkę przed wejściem do domu Ojca.

Przygotowanie do udzielenia sakramentu chorych

Przed przyjściem kapłana należy przygotować stolik przykryty białym obrusem, na którym stawia się zapalone świece, krzyż, ewentualnie wodę święconą. Na tak przygotowanym stoliku kładzie kapłan Najświętszy Sakrament oraz oleje. Dobrze jest przygotować szklankę z wodą dla popicia Hostii przez chorego. W czasie udzielania sakramentu namaszczenia chorych powinni modlić się wspólnie także domownicy. Jeżeli chory chce wyspowiadać się z grzechów, członkowie rodziny powinni wyjść z pokoju, ale dobrze by było, gdyby po zakończeniu spowiedzi wrócili i włączyli się w dalszą modlitwę.